Xây dựng Quỹ Nhà ở Quốc gia: Việt Nam cần rút ra bài học gì từ thế giới?

Thành lập Quỹ Nhà ở Quốc gia: Việt Nam cần học gì từ các mô hình quốc tế?

Ở bất kỳ quốc gia nào, nhu cầu "an cư" luôn giữ vai trò nền tảng đối với sự ổn định xã hội và phát triển kinh tế. Việc hỗ trợ người dân có nhà ở, đặc biệt nhóm thu nhập trung bình - thấp, không chỉ là vấn đề an sinh mà còn là một động lực thúc đẩy tiêu dùng và phát triển bền vững. Nhìn vào kinh nghiệm của các quốc gia như Trung Quốc, Singapore và Hàn Quốc, có thể thấy: việc thành lập Quỹ Nhà ở Quốc gia là một chiến lược then chốt, mang lại những kết quả tích cực mà Việt Nam có thể tham khảo.

Bài học từ Trung Quốc: Tạo nguồn vốn vay ưu đãi cho người lao động

Trong quá trình chuyển đổi từ nền kinh tế kế hoạch hóa sang thị trường, Trung Quốc đối mặt với khủng hoảng nhà ở nghiêm trọng. Để giải quyết, nước này thành lập Quỹ Tiết kiệm Nhà ở (Housing Provident Fund - HPF) từ năm 1991.

Điểm đặc biệt của HPF là tính bắt buộc: cả người lao động và doanh nghiệp đều phải đóng góp từ 5%-12% lương vào quỹ. Các khoản tiền này gửi vào ngân hàng nhà nước, sinh lãi ổn định và được dùng để cho vay mua nhà với lãi suất thấp, thời hạn vay lên đến 30 năm.

Hệ thống này không chỉ giúp 170 triệu lao động Trung Quốc có cơ hội sở hữu nhà, mà còn góp phần ổn định thị trường bất động sản, giảm đầu cơ. Việc thiết lập một cơ chế tiết kiệm bắt buộc và cho vay ưu đãi rõ ràng đã chứng minh hiệu quả lâu dài.

→ Bài học cho Việt Nam: Xây dựng một quỹ nhà ở cần gắn với nghĩa vụ tiết kiệm định kỳ và cam kết hỗ trợ vay vốn ưu đãi cho người lao động, thay vì chỉ trông chờ vào ngân sách nhà nước.

Bài học từ Singapore: Nhà ở công cộng đi đôi với quản lý hiệu quả

Từ thập niên 1960, Singapore đã giải quyết triệt để khủng hoảng nhà ở nhờ mô hình của Hội đồng Phát triển Nhà ở (HDB). Chỉ sau 3 năm, HDB đã xây dựng hơn 31.000 căn hộ, cung cấp nhà ở giá rẻ cho đại bộ phận dân chúng.

Điểm then chốt trong mô hình Singapore:

• Nhà ở công cộng được quy hoạch bài bản, tích hợp đầy đủ tiện ích sống (trường học, trung tâm thương mại, công viên).

• Người dân sở hữu nhà có thời hạn 99 năm, hạn chế đầu cơ và duy trì ổn định xã hội.

• Chính phủ hỗ trợ vay vốn ưu đãi thông qua Quỹ Tiết kiệm Trung ương (CPF), giúp người dân dễ dàng tiếp cận nhà ở.

Singapore đã đạt được mục tiêu sở hữu nhà cho hơn 90% dân số, biến nhà ở công cộng từ một chính sách an sinh thành một phần trong giấc mơ quốc gia.

→ Bài học cho Việt Nam: Phát triển nhà ở giá rẻ cần đi kèm với quy hoạch đồng bộ, hạn chế đầu cơ, và có các gói vay ưu đãi rõ ràng cho người dân.

Bài học từ Hàn Quốc: "Tiết kiệm trước - vay sau" để đảm bảo tính bền vững

Vào những năm 1970-1980, Hàn Quốc cũng đối mặt với tình trạng thiếu nhà ở trầm trọng do quá trình đô thị hóa nhanh. Chính phủ nước này đã thành lập Quỹ Nhà ở Quốc gia (NHF) năm 1981, kết hợp nhiều nguồn tài trợ: ngân sách nhà nước, trái phiếu nhà ở, xổ số nhà ở và tiết kiệm tự nguyện.

Cơ chế vận hành của NHF nhấn mạnh nguyên tắc:

• Người dân phải tiết kiệm một thời gian nhất định trước khi được vay mua nhà.

• Các đối tượng ưu tiên bao gồm: người lao động thu nhập thấp, người trẻ tuổi, cặp đôi mới cưới chưa có nhà.

Nhờ NHF, hàng triệu người lao động Hàn Quốc đã dễ dàng mua nhà, đồng thời thị trường bất động sản cũng bớt tình trạng đầu cơ, sốt giá.

→ Bài học cho Việt Nam: Cần thiết lập cơ chế tiết kiệm - vay rõ ràng, gắn trách nhiệm tài chính của người dân với chính sách hỗ trợ mua nhà.

Phân tích: Việt Nam cần một thiết kế quỹ phù hợp với bối cảnh trong nước

Trong bối cảnh hiện nay, thị trường nhà ở tại Việt Nam đang bộc lộ nhiều bất cập:

• Nhà ở thương mại vượt xa khả năng chi trả của người thu nhập trung bình - thấp.

• Nhà ở xã hội còn thiếu nguồn cung nghiêm trọng.

• Các gói tín dụng hỗ trợ mua nhà chưa thực sự hiệu quả, nhiều rào cản thủ tục.

Vì vậy, việc thành lập Quỹ Nhà ở Quốc gia là cực kỳ cấp thiết, nhưng cần tránh rơi vào các mô hình nửa vời, thiếu bền vững. Một số đề xuất thực tiễn:

• Bắt buộc người lao động và doanh nghiệp đóng góp vào quỹ với tỷ lệ hợp lý.

• Kết hợp nhiều nguồn vốn: ngân sách, trái phiếu, tiết kiệm cá nhân, vốn ODA.

• Ưu tiên đối tượng: người thu nhập thấp, người trẻ chưa có nhà, cặp vợ chồng mới cưới.

• Giám sát minh bạch: Quỹ cần một cơ chế vận hành độc lập, công khai, tránh thất thoát và đảm bảo hiệu quả hỗ trợ.

Kết luận

Việc xây dựng và vận hành một Quỹ Nhà ở Quốc gia không chỉ là một giải pháp kinh tế, mà còn là một cam kết xã hội sâu sắc. Từ kinh nghiệm của Trung Quốc, Singapore và Hàn Quốc, Việt Nam có thể học hỏi cách làm thế nào để người dân, đặc biệt là nhóm thu nhập trung bình - thấp, có thể an cư lạc nghiệp, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững trong tương lai.

Nguồn: Báo điện tử VTV