Ngày 2/4/2025 Mỹ công bố chính sách thuế quan mới với Việt Nam lên tới 46%

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã chính thức áp dụng chính sách thuế quan mới từ ngày 5/4/2025, với mức thuế cơ bản 10% lên hàng hóa nhập khẩu từ tất cả các quốc gia, và mức thuế đối ứng cao hơn với một số nước có thặng dư thương mại lớn với Mỹ, như Việt Nam (46%), Trung Quốc (34%), EU, Nhật Bản, Hàn Quốc (20-26%). Chính sách này nhằm giảm thâm hụt thương mại của Mỹ (ước tính 800-900 tỷ USD/năm) và bảo vệ sản xuất nội địa, theo khẩu hiệu “Nước Mỹ trên hết”.

Việc điều chỉnh thuế suất này có thể làm leo thang căng thẳng thương mại trên toàn cầu. Hiện tại, Canada, Trung Quốc và Liên minh châu Âu đều đã lên tiếng về các biện pháp trả đũa đối với Mỹ. Điều này làm giảm niềm tin của nhà đầu tư, người tiêu dùng và doanh nghiệp. Nhiều chuyên gia kinh tế cũng cảnh báo rằng chính sách bảo hộ thương mại có thể đẩy lạm phát tại Mỹ và trên toàn cầu lên cao

Phản ứng các nước thế nào và nhận định tình hình thế giới

1. Phản ứng trả đũa từ các quốc gia

   ◦ Trung Quốc: Với mức thuế 34%, Trung Quốc có thể đáp trả bằng cách tăng thuế lên hàng hóa Mỹ (như nông sản, máy móc) hoặc siết xuất khẩu khoáng sản hiếm (chiếm 60-85% sản lượng toàn cầu), gây áp lực lên chuỗi cung ứng công nghệ và năng lượng của Mỹ.
   ◦ EU: Mức thuế 20-26% có thể khiến EU áp thuế trả đũa lên các sản phẩm Mỹ như xe máy, rượu bourbon, hoặc công nghệ, như đã từng làm trong giai đoạn 2018-2019.
   ◦ Việt Nam: Dù khó áp thuế ngược lại Mỹ ở mức tương đương (do phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ), Việt Nam có thể tìm cách chuyển hướng sang các thị trường khác hoặc tăng rào cản phi thuế quan.
   ◦ Các nước khác: Canada, Mexico, Nhật Bản, Hàn Quốc cũng có thể tham gia vòng xoáy trả đũa, đặc biệt nếu Mỹ mở rộng thuế quan lên các ngành nhạy cảm như ô tô, năng lượng.

   Nhận định:Khả năng xảy ra trả đũa là rất cao, đặc biệt từ các nền kinh tế lớn, làm tăng nguy cơ chiến tranh thương mại toàn cầu.

2. Tác động lan tỏa tới chuỗi cung ứng

   ◦ Thuế quan làm tăng chi phí nguyên liệu và hàng hóa trung gian, gây gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu. Ví dụ, ngành điện tử (phụ thuộc Việt Nam, Trung Quốc) và ô tô (phụ thuộc Nhật, Hàn, EU) sẽ chịu ảnh hưởng nặng.
   ◦ Các công ty đa quốc gia (như Apple, Samsung) có thể tăng giá sản phẩm hoặc chuyển sản xuất sang các nước ít bị ảnh hưởng (Ấn Độ, Indonesia), nhưng quá trình này mất thời gian và gây bất ổn ngắn hạn.
   
   Nhận định: Gián đoạn chuỗi cung ứng có thể đẩy các nước vào thế cạnh tranh bảo hộ, làm leo thang căng thẳng thương mại.
   

3. Tâm lý thị trường và lạm phát

   ◦ Thuế quan làm tăng giá hàng hóa tại Mỹ và các nước nhập khẩu, đẩy lạm phát toàn cầu lên (ước tính tăng 0,5-1% theo Goldman Sachs). Điều này có thể buộc các ngân hàng trung ương (như FED, ECB) tăng lãi suất, làm chậm tăng trưởng kinh tế.
   ◦ Thị trường tài chính đã phản ứng tiêu cực: VN-Index, S&P 500 biến động mạnh từ đầu tháng 4/2025, cho thấy lo ngại về chiến tranh thương mại.
   
   Nhận định: Tâm lý bất ổn và lạm phát gia tăng là chất xúc tác khiến các nước áp dụng chính sách bảo hộ mạnh hơn, dẫn đến xung đột thương mại lan rộng.
   

4. Vai trò của WTO và hệ thống thương mại đa phương

   ◦ Mỹ đang thách thức WTO bằng cách áp thuế đơn phương, làm suy yếu hệ thống thương mại toàn cầu. Nếu các nước khác cũng bỏ qua WTO để trả đũa, một cuộc chiến thương mại không có luật lệ sẽ dễ xảy ra.
   
   Nhận định: Sự suy yếu của WTO làm tăng khả năng xung đột thương mại vượt tầm kiểm soát.

Kịch bản có thể sảy ra

• Kịch bản 1 (50-60% khả năng): Chiến tranh thương mại toàn cầu bùng nổ. Các nước lớn trả đũa Mỹ, kéo theo các nước nhỏ hơn tham gia, dẫn đến suy giảm thương mại quốc tế (ước tính 5-10%), GDP toàn cầu giảm 0,5-1%, và lạm phát tăng mạnh.
• Kịch bản 2 (30-40% khả năng): Căng thẳng thương mại giới hạn ở mức độ vừa phải. Mỹ và các nước đạt thỏa thuận song phương (như với Canada, Mexico tháng 3/2025), giảm nhiệt xung đột, nhưng vẫn có gián đoạn cục bộ.
• Kịch bản 3 (10% khả năng): Mỹ rút lại hoặc giảm thuế sau đàm phán, tránh được chiến tranh thương mại. Tuy nhiên, điều này ít khả thi do lập trường cứng rắn của Trump.

Nếu chiến tranh thương mại toàn cầu sảy ra thì ảnh hưởng thế nào, đặc biệt là Việt Nam?

Thuế quan của Mỹ có khả năng cao (50-60%) dẫn đến chiến tranh thương mại toàn cầu, đặc biệt nếu các nước lớn như Trung Quốc, EU trả đũa mạnh mẽ và chuỗi cung ứng bị đứt gãy nghiêm trọng. Tuy nhiên, mức độ xung đột phụ thuộc vào khả năng đàm phán và phản ứng của các bên. Việt Nam và thế giới cần chuẩn bị kịch bản ứng phó, như đa dạng hóa thị trường và tăng cường sản xuất nội địa, để giảm thiểu thiệt hại.